De Looxmastrjitte in Ferwert

De Looxmastrjitte in Ferwert is vernoemd naar de familie Looxma uit Sneek. In de 17e eeuw waren het zilversmeden van beroep maar later waren het olieslagers en werden ze vermogend. Zij kwamen in Ferwert door het huwelijk op 4 april 1763 van Johannes Looxma, regerend burgemeester van Sneek met Gerlske Wijmstra van Ferwert.

Gerlske Wijmstra stamde uit een rijke Ferwerter familie en was de dochter van Foppe Jorrits Wijmstra en Taekeltje Lieuwes. Zij hadden meerdere boerenplaatsen in hun bezit en woonden op één ervan n.l Albada sathe te Ferwert, de boerenplaats waar nu familie van Valkenhoef woont, aan de Bongaloane 4. De Wijmstra familie had zich al in de 18e eeuw vernoemd naar de Wijm, een boerenplaats, (ook hun eigendom) die gelegen was tussen Ferwert en Hegebeintum. Nu is dat het woonhuis aan de Wym, bewoond door fam. S.J. Reitsma.
In het Friesch Scheepvaart museum in Sneek is nog een brief aanwezig uit het jaar 1762 van Foppe Jorrits Wijmstra uit Ferwert, die bij zijn a..s. schoonzoon , de schepen Johannes Looxma in Sneek 200 lijnkoeken bestelde voor zijn vee. 1/ De Looxma’s woonden in Ferwert waar nu Achter Brouwers is, in een groot huis met hof wat in de volksmond “It slotsje”genoemd werd. Het huis naast hun was in eigendom bij de Wijmstra familie. (Nu resp. Achter Brouwers 30 en 32, families Wierda en van der Meer)
Dat de Looxma’s vermogend waren, kan vastgesteld worden uit een lijst van het jaar 1810 van hoogstaangeslagenen in de belastingen in Ferwerderadeel. De meeste toen kapitaalkrachtige boeren moesten 400 tot 800 gulden betalen. De toen aan het Vrijhof wonende advocaat en baljuw D.H. Beuker Andreae werd voor het hoge bedrag van 1000 gulden aangeslagen. Echter Age Looxma te Ferwert sloeg alle records en betaalde als olieslager en distriksgecommiteerde het bedrag van 10.000 gulden. Door het huwelijk van Baudina Looxma(1806-1890) met Nicolaas Ypeij (1794-1864) onstond de naam Looxma Ypeij. Zij waren in bezit van Vijversburg op Zwartewegsend. In de negentiende eeuw huwde Catharina Looxma ( 1842-1911) met Wilco Julius van Welderen Baron Rengers. De Rengers familie had in 1843 Landgoed Stania State te Oenkerk gekocht, nu een bekend hotel restaurant.
Deze families bezaten veel boerenplaatsen in Ferwerderadeel. In Ferwert waren ook meerdere percelen los land in gebruik die Rengersland genoemd werden. Door het bezit van boerenplaatsen had de familie Looxma ook meerdere graven op het kerkhof van Ferwert .
(Boerderijen hadden immers vroeger hun eigen graven die aan die boerderij verbonden bleven) Zichtbaar zijn nog aan de noordoostkant van het kerkhof een achttal enigszins verweerde grafstenen, deels omgeven met een ijzeren hek. Hier liggen nog o.a. bovengenoemde Age Looxma en Age Johan Looxma van Welderen baron Rengers resp. overleden en begraven, in de jaren 1842 en 1942. De graven zijn vroeger overgedragen aan de kerkvoogdij en moeten eeuwigdurend in stand gehouden worden.

In het koor van de kerk in Ferwert staan een drietal draagbaren waarvan de grootste de Looxmabaar genoemd wordt. Deze is door de familie Looxma geschonken.
 
Ook op het orgel was een bordje aanwezig met de naam Looxma vanwege het feit dat vroeger, donaties door de familie Looxma zijn gegeven aan het herstel van het orgel in de Ferwerter kerk.

1/ met dank aan Titia Jippes. 2/ Foto’s J. van Dijk

Johannes van Dijk - juni 2017